VEKAM

Yıldırım, Bülent vö (ed.), Ankara’da Yayımlanan Süreli Yayınlar Kaynakçası: 1923-2015, Ankara, 2016

Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi, Sof (12 Mayıs-16 Eylül 2018)

Koç Ailesinden Keçiören’deki Bağ Evi anıları
 
Vehbi Koç
Her gün önümüzden, yoldan geçen, Keçiören’de oturanların arabalarına, atlarına, giyim ve kuşamlarına bakar, imrenirdim. Bu Hıristiyanların büyük kısmı Ankara’yı terk ettikten sonra evleri satıldı. Şimdiki Keçiören’de bahçe içindeki evi babam Mareşal Fevzi Çakmak’tan 1923 senesinde 2.900 TL’ye aldı. Burası şimdi Keçiören’de mevcut olan evimizdir... Benim dört çocuğum Keçiören’de doğdu. O yüzden Keçiören’deki bu evin hatırası çok büyüktür. 1954 senesine kadar yazları bu evde oturduk.

Can Dündar (yay. haz.), Özel Arşivinden Belgeler ve Anılarıyla Vehbi Koç, 5. Bas., Doğan Kitap, İstanbul, s. 21
 
Rahmi M. Koç

Bu bağ evini babam, 1923 yılında satın almıştı. Biz dört kardeş bu evde, aynı odada, aynı karyolada, yukarıda, köşedeki odada doğduk... Rahmetli annem, İstanbul’a Büyükdere’ye gitmezden evvel, yaz başlarında buraya gelir, mutlaka iki ay kalırdı. Evimizin fevkalade Ankara armudu, nefis kayısıları, gösterişsiz fakat lezzetli, kütür kütür elmaları ve de çok tatlı üzümü vardı. O günlerde arkamızda doktor Yusuf Hikmet Bey otururdu. Bilahare Ankara Mebusu Fevzi Daldal Bey aynı eve geçti. Karşımızda Hatice Hanım vardı. Torunu Atilla buradadır. Bağın aşağı tarafında Recep Peker’in muhteşem malikânesi bulunuyordu ve onun yanında da Mebus Ekrem Bey’in evi vardı. Velhasıl çok nezih komşularla donatılmıştık ve çevrilmiştik. Hafızam beni yanıltmıyorsa, bu ev ilk alındığı zaman bir restorasyondan geçmiş, ondan sonra muhtelif tamirler görmüş ve en nihayet büyük bir restorasyonla bugün gördüğünüz hali almış. Milli Mücadele kahramanı Mareşal Fevzi Çakmak da burada oturmuş. Onun oturmasıyla bu ev bizim için daha başka bir özellik kazanmış oldu.
http://vekam.org.tr/upload/userfiles/files/rahmikoç.pdf
 
Sevgi Gönül

Eski günlere baktığımda, her halde elektriği olan nadir evlerden birinde oturuyor olduğumuzu anımsıyorum. Çünkü ahbaplarımızda idare lambaları ile akşam yemeği yenirdi. Karartma perdelerimiz vardı. Önünden bile geçmeğe korktuğum hâlâ yerinde duran bir de sığınak vardır. Evimizin kasasında mücevher, altın veya para yerine kinin saklanırdı.

  Ankara’da kışın yiyecek bulunmazdı. Bütün yazımızı bu bağ evinde kışa hazırlanmak ile geçirirdik. Armutları, elmaları toplayıp kışın yemek üzere ambara dizerdik; Ankaralı deyimiyle sererdik. Bamyalar, patlıcanlar iplere dizilir, güneşte kurutulmaya bırakılırdı. Şu gördüğünüz yerdeki zerdali ağaçları burayı iki taraflı taç gibi süslerdi. Ancak birini kurtarabildik. Zerdali toplanır, pestil yapılır; domates toplanır, salça yapılırdı.

  Mutfakta tel dolap vardı. Bu evde çocukluğum karaduttan morarmış dudaklar, cevizden kararmış ellerle geçti. En büyük vazifem ağaçların altında teneke çalarak kirazları yiyen kuşları kovalamaktı. En sevdiğim saat ise akşamüzeri şu gördüğünüz köşedeki dut ağacına çıkan kâhyamızın silkelediği dutları toplamak için altına açılan çarşafın bir köşesinden tutmaktı. Bunun gibi daha nice nice anılar sayabilirim.

http://vekam.org.tr/upload/userfiles/files/sevgigönül.pdf
 
Suna Kıraç

Evimiz iki kat, bağdadi olarak yapılmış, tipik bir Ankara bağ eviydi. 24 dönüm civarında bağı ve bahçesi vardı. Ön ta­rafta taş merdivenlerden, bize o devirde görkemli gelen yeşil büyük demir kapıdan eve girilirdi. Kapının en büyük özelliği sürgülü kilidi ve kapının üzerindeki çift taraflı kulplardı. Ora­dan büyük bir taşlık sofa ve sofaya açılan odalar vardı. Yuka­rı katta da yine salon ve yemek odası olarak kullanılan ikinci büyük bir sofa ve sofaya açılan yatak odaları vardı.

  Büyük bahçesinde açık havada dolaşır, ağacından vişne, kiraz, dut yerdik. Bahçede ip atlar, seksek oynardık. Bisiklete binmek, top oynamak, ağaçlara çıkmak, ağaçların altında ev­cilik oynamakla günümüz geçerdi. Taze sebze meyve toplar­dık. Körebe, köşe kapmaca hayatımızın bir parçasıydı. Bahçı­van Abdullah Ağa ağaca çıkar, ağacı ayakları ile sallar, biz de aşağıda çarşafların içine düşen yeşil kabuklu cevizleri ve ol­gun dutları seyrederdik.

  İkinci Dünya Savaşı nedeniyle aile reisi olarak diken üze­rinde oturan babam, Keçiören'deki evimizin bahçesine, iki ta­raflı girişi olan büyük bir sığınak yaptırmıştı. Anlatıldığına göre tüm savaş boyunca babam bu sığınağı tam donanımlı tutmuş, o her zamanki ihtiyatlı tavrını savaşın bitimine kadar korumuştu. Sığınak uzun bir süre her an kullanılabilir durumda muhafaza edildi. Ülkenin savaşa girmekten kurtul­ması sayesinde, sığınaklar da zamanla içine kum ve su dolan birer mezbelelik haline geldi. Sığınakların üzerinde adeta mi­nibüse benzeyen birer tepecik vardı.

  Ramazan akşamlarında bu tepecik üzerine çıkar “Kandil yandı!” diye bağırırdık. Yine ramazanlarda sabaha karşı sa­hur için duyulan davul sesi uzaktan gelir, fakat nedense bizi ürpertirdi. Kuzguni dadımız Sevim Bacı da uyumadığımız zaman, “umacılar geliyor” diye bizi korkuturdu. Diğer yan­dan kapının önündeki bahçedeki kavaklar hışırtıyla sallanır, küçük yüreklerimizde korku yaratırdı.

  Bağ evimiz gündüzleri ne kadar güzel ve eğlenceliyse, ge­celeri de o kadar ürkütücü olurdu. O devirlerde çağdaş bah­çe aydınlatmaları da yoktu. Küçük ampullerle bağ bahçe aydınlatılmaya çalışılırdı.
  Bağda başımdan geçen bir macerayı hiç unutmam. Dikkat­li ve temkinli bir çocuk olmama rağmen arada sırada risk al­mayı severdim. En büyük merakım “bisikletle merdivenden nasıl inilir” şeklindeydi. Merakım her geçen gün artıyordu. Bir gün üç tekerlekli bisikletimle taşlıktaki merdivenden aşa­ğı inmeye başladım. Daha sonrasını net olarak hatırlamıyo­rum. Gözümü açtığımda başımdaki yarık dikilmiş, doktor ve annem başta olmak üzere ailenin bütün kadınları başucumdaydı. Merakımı kafamı yarma pahasına gidermiştim.

  Ailemizin maddi koşullarının iyi olmasına karşın geleneksel bir Türk ailesi gibi yaşardık. Bağ evimize eylül-ekim ayların­daki gidişlerimizde yaz meyve ve sebzeleri kış için kurutulur, domatesler salça, salatalıklar turşu yapılır, patlıcanlar kurutu­lup iğneyle ipe dizilerek kış için “Halep dolması” denilen ku­ru patlıcan dolması için saklanırdı. O devirde kış armudu de­nilen “akça armudu” müştemilatın yanındaki odaya serilir, ka­yısılar kurutulur, Ankaralı tabiriyle “zerdali kurusu” olarak hoşaf yapılmak üzere bağ evinin üzerine serilirdi.

  Doğal reçeller yapılır, kavanoz kavanoz istif edilirdi. İsraf hiç yoktu. Allah’ın verdiği her nimet değerlendirilirdi. An­nem dolapta kilit altında kinin, hidrofil pamuk ve tentürdiyot saklardı. Savaş ve sonrası koşullarının o mahrumiyet orta­mında kinin, kasada saklanacak kadar değerli bir ilaçtı. Zira ülke sıtma ve tifüsten kırılıyordu. Bizim okulda kullandığı­mız kurşunkalemler ziyan olmasın diye bıçakla yontulurdu. Okula yürüyerek giderdik. Otomobille gitmemizi babam ya­saklamıştı.

  O devirde oyuncak da sınırlı idi. Tahta evler, mum bebek­ler, hasır bebek arabaları, erkekler için sapan... Hepsi buydu. Biz bunlarla mutlu olmayı öğrenmiştik. Mutluluğu maddi şeylerde aramazdık. Esasen ne ülkede, ne de şahıslarda zen­ginlik vardı. Abimin sapanlarına sık sık el konurdu. Abim bağ evinde yüklükte saklanan bu sapanları, gizlendiği yerde bulduğunda “maden bulduk maden!” diye bağırmıştı. Bizler için zenginlik buydu!

Suna Kıraç, Ömrümden Uzun İdeallerim Var, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Yayınları, İstanbul, 2006, s. 27-29